Centrum Kultury Zamek

goście: Anna Firgolska, Maciej Gdula, Diana Lelonek
prowadzenie:  Joanna Bednarek

Pretekstem do rozmowy jest  książka „O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce (red.: Joanna B. Bednarek, Dawid Gostyński, Przemysław Czapliński , Książka i Prasa 2019).

Historia ostatnich trzydziestu lat w Polsce to coraz gwałtowniejsze konflikty o naturę. W ich ramach dochodzi do zderzenia trzech sił. Pierwszą jest państwo, jego władze i formułowane przez nie prawo. Drugą – rynek i dynamika kapitalizmu. W ostatnich latach, między innymi za sprawą sporu o Puszczę Białowieską, coraz wyraźniejszy staje się głos trzeciej strony – społecznej. Krystalizacja bioświadomości w Polsce nie polega na tym, że coraz więcej ludzi broni autonomii natury, lecz na tym, że postulują oni wielorelacyjność, a więc prowadzenie polityki natury uwzględniającej zróżnicowane podmioty. Polskie spory o las czy o zagrożony gatunek zwierząt dotyczą zatem sposobów włączania natury w demokrację.
Równolegle do pogłębiającego się kryzysu ekologicznego wzrasta także świadomość ekologiczna i społeczny aktywizm – rosnące zaniechania względem natury stają się więc impulsem do artykulacji sprzeciwu i działań protestacyjnych. Formę, jaką przybierają owe protesty, określamy mianem „nieposłuszeństwa ekologicznego”. Czerpie ono z tradycji nieposłuszeństwa obywatelskiego, ale nie jest ani jego synonimem, ani wariantem. Nieposłuszeństwo ekologiczne nie postuluje bowiem zatrzymania egzekucji konkretnego przepisu prawnego, a więc ulepszenia demokracji – ale domagając się włączenia natury w demokrację artykułuje sprawę dużo większą: konieczność przemodelowania samej demokracji.
Raczej pewne, że konflikty o naturę  będą w Polsce powracać. Czy można zacząć inaczej je rozstrzygać? Co stoi na przeszkodzie innej polityce natury, a co mogłoby ją wesprzeć? Dlaczego aktualne władze traktują naturę instrumentalnie? Jak społeczeństwo może wpływać na zmianę niesprawiedliwego (i nonsensownego) prawa stosowanego wobec natury? Dlaczego lasy powinny trwać i dlaczego im się to nie uda bez politycznych przedstawicieli? Owe kwestie – wraz z pytaniem o ciągi dalsze – będą przedmiotem naszej debaty.

Wstęp wolny.

ANNA FIRGOLSKA – aktywistka, działaczka Obozu dla Klimatu.

MACIEJ GDULA – socjolog, badacz polskiego systemu klasowego, komentator i publicysta, wykłada w Instytucie Socjologii UW, współpracownik Instytutu Studiów Zaawansowanych. Wydał m.in. „Trzy dyskursy miłosne” (2009), „Style życia i porządek klasowy” (2012, razem z Przemysławem Sadurą) „Oprogramowanie rzeczywistości społecznej” (2015), Uspołecznienie i kompozycja (2016), „Klasy w Polsce. Teorie, dyskusje, badania, konteksty” (2017, razem z Michałem Sutowskim), „Nowy autorytarzym”(2018).

DIANA LELONEK  – doktorantka UAP. Artystka wizualna, ekoaktywistka; zajmuje się tematem wzajemnych relacji ludzi i innych gatunków oraz redefinicją pojęcia natury. Laureatka Paszportu Polityki w kategorii sztuki wizualne 2019, oraz międzynarodowych konkursów: show Off na Miesiącu fotografii w Krakowie, ReGeneration 3 w Musée de l’Elysée w Szwajcarii, Nagroda Główna Fundacji Vordemberge-Gildewart 2018. Współpracuje z warszawską galerią lokal_30.

JOANNA BEDNAREK – doktorantka w Zakładzie Antropologii Literatury na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM, krytyczka literacka. Współkuratorka projektu „Wspólny świat” i cyklu debat „Prognozowanie teraźniejszości”. Współautorka (wspólnie z Przemysławem Czaplińskim i Dawidem Gostyńskim) książki „Literatura i jej natury” (2017). Współredaktorka kilku monografii zbiorowych – ostatnio: „O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce” (2018).