Centrum Kultury Zamek

Tematem wykładu są współczesne formy pochówków, które łączą tradycję z nowymi praktykami, odpowiadającymi na wyzwania dzisiejszego świata. Badaczka zastanowi się, jak zmieniają się nasze podejścia do chowania zmarłych, wskazując na nowe, ekologiczne formy pochówków („zielone groby”), które zyskują na popularności. Doceniając i chroniąc historyczną funkcję cmentarzy jako miejsc spoczynku i kontemplacji, historyczka omówi ideę „cmentarza zrównoważonego”. Być może w kontekście urbanizacji, zmian klimatycznych, utraty bioróżnorodności i dbałości o środowisko warto rozważyć przekształcenie cmentarzy w „żywe nekropolie”, tj. enklawy zieleni integrujące potrzeby ludzkie i przyrodnicze. Wizja ta opiera się na idei cmentarzy jako elementu zielonej infrastruktury miasta, która przynosi korzyści środowiskowe, ekonomiczne, i społeczne. Badaczka wskaże też na wagę tzw. „roślin funeralnych” oraz na działania na cmentarzach komunalnych (np. „Ekogrób – Cmentarz Komunalny w Częstochowie – przyjazny środowisku”), które promują znaczenie świadomości ekologicznej w indywidualnym planowaniu sposobu pochówku i form upamiętniania zmarłych.

Wykład ma na celu zachęcenie do refleksji nad rolą cmentarzy w przestrzeni miejskiej, do świadomego planowania aranżacji grobów bliskich, a także do rozważań nad przyszłością tych praktyk.

 

Ewa Domańska – profesor nauk humanistycznych na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członkini Polskiej Akademii Nauk. Ekspertka w zakresie nowych trendów w badaniach historycznych, humanistyki ekologicznej oraz relacji między ludobójstwem a ekobójstwem. Badawczo zajmuje się także środowiskową historią martwego ciała i grobów, tworząc innowacyjne projekty „historii ratowniczej” i „nekrodziedzictwa”, które kładą nacisk na ochronę i zrównoważony rozwój cmentarzy w obliczu zmian klimatycznych, utraty bioróżnorodności i wymierania gatunków. Jest autorką wpływowych książek, w tym „Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała” (2017) oraz „Ekshumacje polityczne: teoria i praktyka” (red. z Alexandrą Staniewską, 2023).

W okresie międzywojennym Zamek był siedzibą Uniwersytetu Poznańskiego. Prowadzono tu wykłady, także te otwarte, i inne zajęcia. Mieściło się tu również biuro Wykładów Powszechnych, w którym planowano prelekcje, organizowane także poza Poznaniem. Od początku doceniano bowiem znaczenie upowszechniania wyników badań i budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. Dzisiaj nawiązujemy do tej ważnej karty w dziejach obu instytucji, organizując Uniwersyteckie Wykłady na Zamku.

Tematem tegorocznych prelekcji będzie PRZESZŁOŚĆ. Wbrew pierwszym skojarzeniom poznawanie tego, co już się zdarzyło, nie jest wyłącznie przedmiotem badań historyków(-czek). Żeby dobrze poznać przeszłość konieczny jest udział reprezentantów(-ek) wielu dyscyplin naukowych, coraz częściej w interdyscyplinarnych zespołach. Wykładowcami(-czyniami) będą naukowcy(-czynie) o uznanej renomie, z takich dyscyplin jak geografia, hydrologia, fizyka, archeologia, etnologia czy historia.

Organizatorzy: Centrum Kultury ZAMEK, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja UAM, Muzeum UAM

Nagrania: Studio Filmowe UAM

W centrum obrazu znajduje się panorama zamku, otoczona nowoczesną grafiką z promieniami, symbolizującą połączenie przeszłości i przyszłości. Po prawej stronie widnieje pionowy napis „Przeszłość”, a w tle dominują odcienie limonki, niebieskiego i zielonego.