Centrum Kultury Zamek

moderacja: Agnieszka Zawisza

Spotkanie transmitowane także na Facebooku CK ZAMEK i Zamek Czyta.

Wydarzenie tłumaczone na PJM.

Współpraca: Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo Poznańskie

CK ZAMEK jest partnerem Poznańskich Targów Książki.

Rodzinne wspomnienia, archiwalne dokumenty, oficjalna wersja historii zapisana w podręcznikach. To, o czym się nie mówi, przeszłość przemilczana, pozorna niepamięć. Stasia Budzisz i Aneta Prymaka-Oniszk wsłuchują się uważnie w historie swoich rodzin (z którymi co rusz zderza się Wielka Historia), rozmawiają z bliższymi i dalszymi sąsiadami, świadkami wydarzeń z przeszłości i historykami, zadają niewygodne pytania, „rozdrapują stare rany”. Wszystko po to, by zrozumieć nie tylko swoją własną  historię, ale także odrębność i tożsamość  Kaszub i Podlasia. 

„Chciałam być Polką, czystą Polką i tylko Polką, ale z tą moją polskością wiecznie było coś nie tak. Wstydziłam się kaszubskiego akcentu i chłopskiego pochodzenia. Wstydziłam się, że moja rodzina nie kultywuje prawdziwych polskich tradycji”– pisze Stasia Budzisz.

Reporterka specjalizująca się w krajach byłego bloku radzieckiego, tym razem kieruje swoje spojrzenie na Kaszuby, krainę własnego dzieciństwa. Z zachowanych zdjęć, rodzinnych wspomnień i legend oraz rozmów ze świadkami burzliwych dziejów regionu buduje intrygujące połączenie reportażu historycznego i rodzinnej sagi. „Welewetka” to opowieść o losie kaszubskiej mniejszości, cały czas będącej w rozdarciu, traktowanej podejrzliwie, wciąż poszukującej własnej tożsamości.

„O tym, że mój dziadek został zastrzelony w maju 1945 roku w swoim domu pod Kuźnicą, wiedziałam od zawsze. Przez bandę, dodawano ściszonym głosem. Nie kazano o tym milczeć, ale rozumiałam, że tak trzeba” – mówi Aneta Prymaka-Oniszk.

Doświadczenia mniejszości często nie mieszczą się w oficjalnej historii. W północno-wschodniej Polsce także niewiele wspominano o tutejszej białorusko-prawosławnej społeczności: bieżeństwie, powojennych przesiedleniach i zbrodniach, a zwłaszcza o napięciach międzywyznaniowych i etnicznych.

Aneta Prymaka-Oniszk przełamuje to milczenie. Jeździ po podlaskich wsiach, rozmawia z mieszkańcami i historykami, czyta archiwalne dokumenty, a zdobytą wiedzę konfrontuje z mitami o stosunkach polsko-białoruskich. Pokazuje, co uformowało prawosławną mniejszość w okolicach Białegostoku, Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Siemiatycz, Sokółki. Wszystko po to, by zrozumieć, co stało się osiemdziesiąt lat temu oraz jakie znaczenie nadaje się tamtym wydarzeniom dziś.

STASIA BUDZISZ – niezależna reporterka. Pisze dla OKO.press, „Krytyki Politycznej”, „Nowej Europy Wschodniej” i „Przekroju”. Zajmuje się Kaukazem, Europą Wschodnią i Kaszubami. W 2019 roku zadebiutowała książką reporterską „Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”.  W 2023 roku ukazał się jej drugi reportaż o rodzinnych Kaszubach, „Welewetka. Jak znikają Kaszuby”.

ANETA PRYMAKA-ONISZK – reporterka. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Polityce”, „National Geographic”, magazynie „Pismo” i kwartalniku „Karta”. Autorka książki „Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy” uhonorowanej Nagrodą Literacką im. Wiesława Kazaneckiego oraz tytułem „Książki Roku” Warszawskiej Premiery Literackiej. Była również nominowana do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, Nagrody Literackiej m.st. Warszawy, Nagrody Historycznej „Polityki” i Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego. Jest współautorką zbiorów „Białoruś. Ojczyzna dobrej jakości” oraz „Ludowa historia kobiet”. Współuczestniczyła w tworzeniu Centrum Nauki Kopernik. Prowadzi stronę internetową biezenstwo.pl.

AGNIESZKA ZAWISZA – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UAM, absolwentka historii i sztuki pisania. Jej zainteresowania badawcze ogniskują się wokół wykorzystania literatury w badaniach historycznych, współczesnego reportażu, a także relacji na styku polityka/miasto/idee w Europie Środkowej XIX i XX wieku. Publikuje w wydawnictwach naukowych i kulturalnych, w polu literackim porusza się jako redaktorka i korektorka.

-------------------------------------------------

OPIS GRAFIKI

Dwie okładki na żółtym tle. Jedna z nich w kolorze niebieskim, widać na niej podartą sieć i tytuł książki. Druga okładka w kolorze białym przedstawia fotografię grupową, u dołu tytuł książki.