Centrum Kultury Zamek

ANDRZEJ LEDER, MONIKA BOBAKO

W czwartej debacie z cyklu „Prognozowanie teraźniejszości” udział wezmą Andrzej Leder (IFiS PAN) oraz Monika Bobako (UAM). Punktem wyjścia rozmowy będą wystąpienia gości:

Andrzej Leder, Polityka kontynentalna a kwestia reprezentacji
Główna teza: Wbrew dyskursowi wszechobecnych nacjonalistów antagonizm polityczny rozrywa dzisiaj w świecie tradycyjne wspólnoty etniczne. To w ich obrębie nabrzmiewa obcość i nienawiść, stawiająca naprzeciw siebie grupy o głęboko różniących się tożsamościach. Grupy o mniej więcej równych siłach. W każdym z krajów można zobaczyć takie dwa ugrupowania. W ten sposób na całym kontynencie europejskim stoją naprzeciw siebie dwa bloki, walczące ze sobą o hegemonię kulturowo-polityczną.

Monika Bobako, Neoliberalizm i eksplozja partykularyzmów
Główna teza: Przestrzeń społeczna rozrywana jest obecnie przez antagonizmy, w których kluczową rolę odgrywają odwołania do religijnych, kulturowych i narodowych tożsamości. Fakt, że nawet przeciwne strony posługują się językiem tożsamościowym, oznacza, że walka toczy się w polu określonym przez jedną hegemoniczną wizję relacji społecznych. Wizja ta maskuje źródła konfliktów, które tkwią w logice późnonowoczesnego, neoliberalnego kapitalizmu. Nie da się powstrzymać aktualnej eksplozji partykularyzmów bez znalezienia alternatywy dla tej logiki.

Andrzej Leder – filozof kultury, psychoterapeuta. Absolwent Akademii Medycznej w Warszawie i Uniwersytetu Warszawskiego. Kieruje Zespołem Filozofii Kultury w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autor książek: „Przemiana mitów, czyli życie w epoce schyłku. Zbiór esejów” (1997), „Nieświadomość jako pustka” (2001) „Nauka Freuda w epoce Sein und Zeit” (2007), „Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej” (2014) oraz ostatnio „Rysa na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym” (2016). Za książkę „Prześniona rewolucja” był nominowany do Nagrody Literackiej Nike oraz nagrody historycznej im. Kazimierza Moczarskiego.

Monika Bobako – filozofka. Absolwentka UAM oraz Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie. Adiunkt w Pracowni Pytań Granicznych UAM w Poznaniu. Koordynatorka cyklów interdyscyplinarnych wykładów organizowanych przez PPG. Współpracuje z ośrodkami naukowymi w krajach Maghrebu. Autorka książki „Demokracja wobec różnicy: multikulturalizm i feminizm w perspektywie polityki uznania” (2010). Finalistka Nagrody Naukowej „Polityki” 2012. Obecnie w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki realizuje projekt badawczy „Współczesna humanistyka wobec problemu islamofobii w Europie”.



Prognozowanie Teraźniejszości. Debaty
Przybliżony opis aktualnej sytuacji przedstawia się mniej więcej tak: nowoczesność wchodzi w fazę przesilenia, pozbywając się resztek oświecenia. Dotyczy to nie tylko Polski, jako że cała Europa Środkowa wraca do państw narodowych, uznając je za wcielenie idei suwerenności. Społeczeństwa stawiają bezpieczeństwo przed wolnością, a jedność ponad wielością, co wywołuje kryzys pluralizmu i idei solidarności. Wszystko, co znaliśmy do tej pory – demokracja, neoliberalna gospodarka, miejsce Polski w Europie i w Unii Europejskiej, relacja między Europą i USA – ulega zmianie.
Kiedy pomysły na rzeczywistość odklejają się od rzeczywistości, nie da się już diagnozować dnia dzisiejszego. Można go natomiast – z rosnącym ryzykiem – prognozować. Teraźniejszość wymyka nam się bowiem z rąk: nie pasuje do wcześniejszych założeń, staje się niepojmowalna, nie odpowiada na pytania, znika. Norwidowskie „Jutro to dziś, tylko cokolwiek dalej”, przybiera postać: „Dziś to jutro, tylko cokolwiek szybciej”.
W tej sytuacji postanowiliśmy zapytać wybitnych humanistów, czy jest możliwe inne myślenie – inne na tyle, by przynajmniej zrozumieć, dlaczego nie rozumiemy. Choć lepiej: aby zrozumieć, skąd dzisiejsza sytuacja się wzięła, na czym polega jej specyfika i ku czemu wydarzenia zmierzają.

Cykl „Prognozowanie teraźniejszości” składać się będzie z pięciu spotkań. Podczas każdego z nich dwoje badaczy zaproponuje swoje rozumienie aktualnych procesów, a powstały dzięki temu kontrapunkt stanie się punktem wyjścia do wspólnej dyskusji.

Organizator: Zakład Antropologii Literatury IFP UAM
Kuratorzy cyklu: Przemysław Czapliński, Joanna Bednarek

plakat