ZAMEK Culture Centre

„W tej sztuce grupa Teatr pod Fontanną wytrąca nas ze stanu autopilotowej konsumpcji spektakli, której dokonujemy zwykle w teatrze” – Marek S. Bochniarz (kultura.poznan.pl).

W „Fioletowej krowie” twórczynie i twórcy oraz aktorki i aktorzy biorą odwet na samym istnieniu! I choć fizycznie nie angażują publiczności w działania na scenie, to jednak zmuszają do aktywnego uczestnictwa w pełnej absurdu i nonsensów grze słowno-myślowej. 

Na spektakl składają się przezabawne wiersze, wierszyki i rymowanki z kręgu literatury angielskojęzycznej pochodzące z książki „Fioletowa krowa. 333 najsławniejsze okazy angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej. Antologia” – wybrane i mistrzowsko przetłumaczone przez Stanisława Barańczaka.

„Fioletowa krowa” miała swoją premierę w 2018 roku. Janusz Stolarski wraz z Teatrem pod Fontanną wracają do tej urokliwej i przezabawnej sztuki w marcu 2024 roku, w piątą rocznicę śmierci Krzysztofa Wikiego Nowikowa, autora fantastycznej muzyki do tego spektaklu. 

„Istnieje wiele recept na uzyskanie efektu komicznego. Najprostsza i najstarsza ze znanych to wykorzystanie obsceny – nieprzyzwoite wyrazy, gesty, sceny, motywy przez wieki bawiły publiczność. Do czasu gdy Szekspir odkrył malapropizm – w skrócie: żart oparty na błędnym użyciu słowa i odwołujący się do naszej ukrywanej a elementarnej potrzeby dominacji nad innymi. Zrozumiał on, że dowcip utwierdzający nas w przekonaniu, że jesteśmy lepsi (mądrzejsi, inteligentniejsi, dowcipniejsi…) nigdy nie zrobi klapy. Kolejny krok w historii komizmu to humor satyryczny, zaprzęgnięty do pracy przy naprawie świata. I wreszcie to, co interesuje nas, twórców spektaklu „Fioletowa krowa”: HUMOR NONSENSOWNY. Nie jest to humor obsceniczny, nie ma zbyt wiele wspólnego z malapropizmem, nie służy niczemu poza samym śmiechem. Poetów nonsensistów nie obchodzą tak zwane doraźne bolączki: jakiś tyran (można go usunąć), brak koszy na śmieci (można je ustawić). Nonsensista to śmieszniejszy poeta metafizyczny – interesują go te problemy egzystencji, które tak, czy siak są nierozwiązalne, a ludzkość jednak od zarania dziejów z uporem maniaka, próbuje je rozwiązać. Czyż to nie śmieszne?

Stanisław Barańczak – tłumacz i autor źródła naszego natchnienia – antologii Fioletowa krowa. 333 najsławniejsze okazy angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej, napisał we wstępie do niej: «Efekt humorystyczny poezji nonsensu polega na zaspokajaniu naszej jeszcze bardziej elementarnej, jeszcze potężniej odczuwanej i jeszcze wstydliwiej ukrywanej w oficjalnych okolicznościach potrzeby wzięcia odwetu na samym istnieniu».

To nasz spektaklowy cel: WZIĘCIE ODWETU NA SAMYM ISTNIENIU!” – opowiadają twórczynie i twórcy sztuki „Fioletowa krowa”.

„Aktorzy zademonstrowali w Fioletowej krowie, że te śmieszne, nierzadko bardzo lapidarne wierszyki można zinterpretować wbrew ich banalnemu humorowi, dociążając je własnymi przeżyciami, które – mimo że niewyrażone wprost – dodają do przedstawienia aurę dokumentalnej opowieści grupy o ich codzienności. Ten element sztuki był dostępny w dużej mierze w kodach pozajęzykowych, a percypowany przede wszystkim za pomocą empatii. W czasie przedstawienia uświadomiłem sobie, że do Fioletowej krowy Barańczak wybrał wiele tekstów, które zostały oryginalnie ułożone nie tyle – a może nie przede wszystkim – z myślą o rozbawieniu innych, co próbie poradzenia sobie z rzeczywistością, jakiej czasem nie sposób zaakceptować” – czytamy w recenzji Marka S. Bochniarza.

reżyseria: Janusz Stolarski

muzyka: Krzysztof Wiki Nowikow (kompozycje), Wojciech Retz (wykonanie)

scenografia: Tomasz Ryszczyński (projekt), Paweł Kęsy (wykonanie)

konsultacje dramaturgiczne: Renata Stolarska

światła: Arkadiusz Kuczyński

występują: Mirosław Barnaś, Piotr Bekasiak, Justyna Cofta, Tymoteusz Ćwierzyk, Halina Ertel, Agnieszka Grabia, Jagoda Gruszczyńska, Krystyna Hercuń-Pilecka, Jakub Hudak, Hanna Kubaszewska, Jacek Kwiatkowski, Andrzej Nyczke, Paweł Nyga, Paweł Oltmann, Justyna Romanowska, Julia Sobczyńska, Sebastian Sowiński, Urszula Stachowiak, Beata Szymankowska, Magdalena Treichel, Ewa Zajkowska 

muzykantki: Helena Nowikow, Zofia Nowikow, Antonina Stolarska, Felicja Stolarska

produkcja: Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu

bilety: 30 zł (ulgowy), 40 zł (normalny), 30 zł (dla osoby z niepełnosprawnością i opiekuna(-nki)

Teatr pod Fontanną to nieformalna grupa, która powstała w CK ZAMEK w 2016 roku. Tworzą ją członkinie i członkowie pracowni teatralnych działających przy „Domach pod Fontanną” – dwóch ośrodkach prowadzonych przez Stowarzyszenie „Zrozumieć i Pomóc” zajmujących się rehabilitacją społeczno-zawodową osób po kryzysach psychicznych. Grupa ma w swoim dorobku pięć doskonale przyjętych przez krytykę i publiczność spektakli, jeden z nich – „Grimm” zajął II miejsce w Ogólnopolskim Konkursie na najlepszy Spektakl Teatru Niezależnego „The Best OFF”. Od 2022 roku do zespołu teatru dołączają także profesjonalne artystki i artyści. 

Janusz Stolarski – opiekun artystyczny grupy, pomysłodawca i reżyser wszystkich jej spektakli. Aktor, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (obecnie Akademia Sztuk Teatralnych w Krakowie). Występował w: Drugim Studio Wrocławskim, Państwowym Teatrze w Kielcach, Teatrze Polskim w Poznaniu, grupie teatralnej Sekta Lecha Raczaka, Teatrze Ósmego Dnia w Poznaniu, Teatrze im. Kochanowskiego w Opolu, Teatrze Studio w Warszawie i Orbis Tertius Trzecim Teatrze Lecha Raczaka. Gościnnie brał udział w spektaklach m.in.: „Don Juan” i „tryptyk wyspiański” w Teatrze Starym w Krakowie, „Rzeźnia Lila Róż” Teatru Usta Usta oraz „Przypadki Pana von K.” Polskiego Teatru Tańca. Od 1994 roku współtworzy Stowarzyszenie Teatralne ANTRAKT. Laureat wielu nagród za monodramy, w tym Grand Prix na Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora w Toruniu (1991) za „Ecce Homo”, nagrody specjalnej Jury Drugiego Międzynarodowego Festiwalu Monodramów Krajów Nadbałtyckich – Kowno 2010 za spektakl „Kod” i wielu innych. Od lat prowadzi warsztaty teatralne w kraju i zagranicą (Niemcy, Rumunia, Mołdawia, Hiszpania, Francja).

Spektakl przygotowany przez Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu, prezentowany w ramach projektu Europe Beyond Access.

AUDIODESKRYPCJA ZDJĘCIA