IN PRAISE OF FREEDOM
Freedom is a lofty and multivocal notion, and it is certain to be discussed in all its inflections as the centenary of Polish independence will be celebrated. We would like to join this polyphony of voices through ''In Praise of Freedom'', a programme comprising our Sundays Together at the Castle, exhibitions, sermons, and a particularly festive St. Martin’s Name Day.
Since last March, the monthly Sundays Together at the Castle have been all about the good and freedom of all of us. We have invited ecologists, feminists and people with a novel vision of social economics to join us and share their ideas. Freedom or its lack has also been addressed in the course of meetings, film screenings, walks, and meals. This autumn, we will get together again to learn responsibility for one’s country or consider the role of women in democracy.
Our immediate surroundings are perhaps the best place to learn about freedom. It is also the domain where freedom, one’s very own and the freedom of others can be palpably tended and nurtured. Curators of our exhibition entitled ''World Peace Begins'' at the Family Table'' (8.09.-7.10.) aim to encourage us to reflect on the influence we have over freedom. Defining local freedom and peace, works by Kamil Kuskowski, Zbigniew Libera, Elżbieta Jabłońska, Daniel Rycharski and Jana Shostak are intended for everyone, especially for the very young viewers and those who give contemporary art a wide berth. The workshops and meetings which accompany the show, all in the spirit of new organic work, will familiarize the audience with such phenomena as freedom in a group, inner emigration, of creative freedom.
The issues addressed during Sundays Together at the Castle and those tackled by contemporary artists were not alien to activists who struggled to forge new Polish statehood after 1918. Thus, during the exhibition entitled ''Freedom is Just the Beginning'' (23.10.-26.11.) we are going to take a look at how people of the interwar years tried to resolve these issues while facing social and political challenges of their times. Within the space of the exhibition we will delve even further, trying to determine the essence of freedom and social solidarity. In October and November, that venue will see lessons on history and body politic, meetings with authors of books and sermons, specially prepared to go with the exhibition. In all of those, the Praise of Freedom will be the foremost theme.
We believe that how people understand freedom is crucial for every community. We are aware that some of its spheres are regulated, while there are some that no authority should intrude upon. We would like CK ZAMEK’s ''In Praise of Freedom'' to contribute to a conscious, active and responsible community, which strives for a right to a life of dignity for all its members, the most disadvantaged ones in particular.
Wystawa „Pokój na świecie zaczyna się przy rodzinnym stole” / 8.09.-7.10.
Spójrzmy na wolność z bliska, w wydaniu skrajnie lokalnym i indywidualnym. Wobec polityki i historii, na które nie mamy wpływu, dbałość o wolność w najbliższym otoczeniu staje się czasem jedynym polem manewru. Zgromadzone prace mają zachęcić do namysłu na temat organizowania własnej wolności i budowania pokoju.
Poprzez dobór aranżacji przestrzeni oraz programu towarzyszącego
podjęto próbę stworzenia „wystawy dla każdego” – jest ona adresowana także do
dzieci, rodziców czy osób, które deklarują swą niechęć wobec hermetycznych
prezentacji sztuki współczesnej.
kurator: Jagna Domżalska
kurator programu edukacyjnego: Maciej Szymaniak
oprawa graficzna i aranżacja: Grigory Popov
Elżbieta Jabłońska, Kamil Kuskowski, Zbigniew Libera, Daniel Rycharski i Jana Shostak
___________________
Grafika to plakat wystawy „Pokój na świecie zaczyna się przy rodzinnym stole”. Na białym tle zostały umieszczone napisy informujące o artystach, biorących udział w przedsięwzięciu, kuratorce oraz kuratorze programu edukacyjnego. Żółtym kolorem czcionki zostało podkreślone sformułowanie „wystawa dla każdego”.
Wystawa „Wolność to dopiero początek” / 24.10.-25.11.
Wolność to pojęcie zarówno wzniosłe i zabarwione pozytywną emocją,
jak i wieloznaczne i trudne do zdefiniowania. Stwarza to poważny
problem, gdyż sposób rozumienia idei wolności jest kluczowy dla
funkcjonowania każdej wspólnoty, w której określane są obszary
podlegające regulacjom i te sfery życia, w które żadnej ustalającej owe
reguły władzy nie wolno wkraczać.
Program „Pochwała wolności”,
przygotowany przez CK ZAMEK w ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania
niepodległości, jest formą naszego udziału w dialogu na temat rozumienia
idei wolności. Uważamy, że dyskusja na temat sposobu jej pojmowania
powinna trwać nieustannie, uwzględniając różne punkty widzenia,
ścierające się interesy, a przede wszystkim potrzeby grup
mniejszościowych, którym sama niezależność państwowa i demokratycznie
wyłaniana władza nie gwarantują automatycznie dostępu do pełni praw
obywatelskich.
W tradycji polskiej pojęcie wolności odnosi się
przede wszystkim do doświadczenia zaborów. Konsekwencje wynikające
z historii w dużej mierze określają narrację dominującą podczas obchodów
100. rocznicy powrotu naszego kraju na mapę Europy. W takim ujęciu byt
narodu i pomyślność polskiego etnosu są wartością nadrzędną, spychającą
na dalszy plan zagadnienia dotyczące praw jednostki i wolności
obywateli. Zdajemy sobie sprawę, podobnie jak pokolenie przełomu XIX
i XX wieku, że bez niepodległej ojczyzny – w której swobodnie może
rozwijać się tożsamość kulturowa, język i narodowa wspólnota – nie może
być mowy o pełnej wolności. Niemniej niezależność państwowa jest dla nas
warunkiem pierwotnym, koniecznym, lecz niewystarczającym dla
urzeczywistnienia pełni idei wolnościowych.
Bohaterowie wystawy
„Wolność to dopiero początek” wiedzieli, że państwo polskie trzeba
będzie urządzać od nowa, uwzględniając wyzwania społeczne i polityczne
swoich czasów. Przypominamy postaci z tamtego okresu, nie skupiając się
jednak na panteonie niepokornych, wyklętych, nieskazitelnych bohaterów.
Pokazujemy osoby starające się budować ideę wspólnoty, która dba
o równość szans wszystkich obywateli, udzielając przede wszystkim
wsparcia najsłabszym. Rozumienie idei wolności, które pragniemy
propagować w ramach naszego wydarzenia, nie skupia się zatem na
„pilnowaniu niepodległości”. Dzisiejsza Polska nie jest szczególnie
narażona na utratę suwerenności. Mobilizacja i kreowanie zewnętrznych
i wewnętrznych wrogów staje się natomiast wygodnym narzędziem
ograniczania praw i wolności obywateli.
Wystawa „Wolność to
dopiero początek” jest próbą propagowania świadomej, budującej wspólnotę
aktywności w sferze publicznej, zabiegającej o prawo do godnego życia
jej członków. Wiele z dzisiejszych problemów związanych z dostępem do
pełni praw obywatelskich obecnych było również w czasach odbudowywanej
– po okresie zaborów – państwowości polskiej.
Bohaterki/bohaterowie wystawy:
Justyna Budzińska-Tylicka (1867-1936) – lekarka, działaczka feministyczna i społeczna; Oskar Bielawski (1891-1973) – lekarz, reformator polskiej psychiatrii; Adam Ciołkosz (1901-1978) – działacz polityczny; Jadwiga Dziubińska (1874-1937) – pedagożka, posłanka na Sejm Ustawodawczy, założycielka wielu szkół rolniczych; Janusz Korczak (1878 lub 1879-1942) – lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny; ks. Antoni Jan Ludwiczak (1878- 1942) – działacz oświatowy i polityczny, twórca potęgi Towarzystwa Czytelni Ludowych; Romuald Mielczarski (1871-1926) – działacz spółdzielczy, twórca m.in. Związku Spółdzielni Spożywców RP „Społem”; Józef Polak (1857-1928) – lekarz higienista, działacz społeczny; Helena Radlińska (1879-1954) – twórczyni polskiej pedagogiki społecznej; Stefania Sempołowska (1869-1944) – nauczycielka i działaczka oświatowa, publicystka; Szymon Starkiewicz (1877-1962) – – lekarz pediatra, twórca pierwszego w Polsce sanatorium dla dzieci chorych na gruźlicę kości, Antoni Zdanowski (1895 1948) – działacz związkowy, jeden z założycieli Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
idea:
Andrzej Maszewski
Joanna Przygońska
Wojciech Luchowski
konsultacja naukowa i współpraca:
prof. UAM. dr hab. Piotr Okulewicz – Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
prof. UAM dr hab. Izabela Skórzyńska – Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
dr hab. Urszula Glensk – Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego
kwerenda materiałów źródłowych i wstępne biogramy:
Norbert
Delestowicz, Adam Dohnal, Kacper Dziekan, Karolina Górska, Anna Hekert,
Wojciech Jenerałek, Martyna Łukasziewicz, Ewa Martinek, Katarzyna
Okoniewska, Robert T. Tomczak, Patrycja Waśkowiak
projekty graficzne:
Marcin Markowski
projekt ekspozycji:
Wojciech Luchowski
__________________
Plakat to przykład oszczędnej w doborze środków wyrazu grafiki. Przez białe tło biegnie poziomy czarny napis „Wolność”. Kształtem przypomina wyszywankę, gruby ścieg. Po bokach znajdują się dwie także czarne kreski, które zarysowują coś w rodzaju pobocza plakatu. Bo grafika przypomina drogę. Wewnątrz znajdują się napisy informujące o organizatorze, logotyp oraz nazwa wystawy: „Wolność to dopiero początek”.
