Zabytki, zieleń i samochody
Siedziba Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu mieści się zabytkowym gmachu. Obiekt powstał na początku XX wieku jako rezydencja niemieckiego cesarza Wilhelma II. Nadana mu wtedy neoromańska szata zachowała się na elewacjach do dzisiaj.
Dla codziennego funkcjonowania Zamku oraz dla jego odbioru wizualnego, bardzo ważne są przestrzenie otaczające zabytkowe zabudowania. Od północnego zachodu piękną ramę tworzy odrestaurowany Ogród Zamkowy z wysokimi drzewami, żywopłotami i kwitnącymi krzewami. Miejsce to, pielęgnowane przez Zarząd Zieleni Miejskiej, jest bardzo popularne, zarówno wśród poznaniaków odpoczywających w przerwie w pracy, jak i turystów robiących pamiątkowe zdjęcia.
Przylegająca do Ogrodu aleja Niepodległości, choć bardzo ruchliwa, oddzielona jest od chodnika buforem zieleni wysokiej i niskiej, co pozwala na przyjemny spacer. Trudniejsza sytuacja panuje na biegnącej po przeciwnej stronie kwartału zamkowego, ulicy Kościuszki. Dominują tu samochody, nie tylko na jezdni, ale też na chodniku. Geometria parkowania ukośnego sprawia, że pojazdy nie tylko fizycznie zawężają możliwość przejścia, ale też kreują wrażenie spychania pieszych ku elewacji Zamku. O podziwianiu architektury nie może tu być mowy. Z nadzieją czekamy na zmiany drogowe w ramach Projektu Centrum i modernizację układu parkowania na tym odcinku.
Jeszcze niedawno wszystkie dostępne transportowo dziedzińce zamkowe były przestrzeniami zdominowanymi przez funkcję parkingową. Przekonanie o konieczności rozwoju motoryzacji jako czynnika postępu, a co za tym idzie potrzeba tworzenia możliwie licznych miejsc parkingowych, było na tyle zakorzenione społecznie, że w wielu przestrzeniach miasta nie dopuszczano innego sposobu użytkowania ulic, placów czy podwórek. Nie inaczej było w przypadku Zamku.
Zmiany postrzegania funkcjonowania przestrzeni publicznych, ukierunkowane na odkrywanie potencjału zajętych przez parkowanie miejsc, a także nasilający się kryzys klimatyczny skłoniły Dyrekcję CK ZAMEK do zmian w przestrzeniach przez nią zarządzanych.
Pierwszym krokiem, w 2019 r., było uwolnienie od funkcji parkingowej Dziedzińca Masztalarni. Dzięki wycofaniu samochodów udało się stworzyć przyjazną przestrzeń, która w okresie od wiosny do jesieni gości chętnie odwiedzane ogródki gastronomiczne. Organizowane tu są także kameralne wydarzenia towarzyskie i kulturalne.
Kolejnym dużym krokiem były działania przeprowadzone pod koniec 2021 r. W tym samym momencie zamknięto pracowniczy parking na Dziedzińcu Różanym oraz ogólnodostępny parking na Dziedzińcu przed Zamkiem od strony ulicy Św. Marcin.
Na Dziedzińcu Różanym silnie ograniczono możliwość parkowania samochodów pracowników, rezerwując tę opcję na wyjątkowe sytuacje. Zapewniono jednak dostęp do parkingu pojazdom służbowym, koniecznym dla funkcjonowania gmachu oraz tym realizującym dostawy i remonty. Ich parkowanie przewidziano w okolicach rampy magazynowej.
Likwidacja parkingu pracowniczego na Dziedzińcu Różanym była działaniem przemyślanym i skoordynowanym. Uporządkowano zakres przywilejów pracowniczych, zdejmując z ich listy wjazd na parking samochodowy (ze względów przestrzennych dostępny dotąd tylko dla ograniczonej liczby pracowników w szczególnych sytuacjach). W zamian wszyscy pracownicy otrzymali dofinansowanie do komunikacji publicznej oraz możliwość parkowania rowerów. Planowane są także: otwarcie zadaszonej rowerowni oraz szkolenia wewnętrzne, zarówno praktyczne z ruchu rowerowego, jak i miękkie, obejmujące tematykę kryzysu klimatycznego czy zdrowia publicznego.
Radykalne ograniczenie funkcji parkingowej zasadniczo wpłynęło na odbiór Dziedzińca Różanego jako przestrzeni zabytkowej, jak i po prostu pięknego, kameralnego miejsca w Poznaniu. Na pierwszy plan wybiły się stuletni platan oraz fantazyjna Fontanna Lwów. Odsłoniły się także malownicze kadry i perspektywy gmachu, możliwy stał się kontakt z zielenią Ogrodu Zamkowego.
Bardzo ważną przestrzenią, która czeka na zmiany, jest Dziedziniec przed Zamkiem, od strony ulicy Św. Marcin. Dotąd używany jako ogólnodostępny parking, pod koniec 2021 r. przekształcony został w zaplecze budowy inwestycji Projekt Centrum, obejmującej sąsiadujące z Zamkiem ulice. Mamy nadzieję, że po zakończeniu tych prac nastąpi przebudowa samego dziedzińca. Planujemy przekształcić go we Wspólny Dziedziniec przed Zamkiem, zielone miejsce spotkań i inspiracji oraz element realnej rewitalizacji śródmieścia Poznania. Jednym z głównych zadań przebudowy Dziedzińca przed Zamkiem jest odpowiedź na wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi i ochroną środowiska. Kluczowe są dla nas także kwestie społeczne. Nie zapominamy również o roli dziedzińca jako pierwszego planu dla zabytkowej architektury. Uwolnienie przestrzeni z samochodów i ubranie jej w zieleń pozwoli odwiedzającym Zamek na doświadczanie emocji związanych z okazałą, kamienną architekturą oraz obiektem, w którym swoje piętno odcisnęły najbardziej burzliwe momenty historii współczesnej Europy.
Więcej o projekcie przebudowy Dziedzińca przed Zamkiem: https://ckzamek.pl/artykuly/8090-dziedziniec-przed-zamkiem-zielony-i-ekologiczny/
/ wrzesień 2022
___
Z roślinnego intensywnie zielonego tła wyłania się jasna Fontanna Lwów. Jest piękny słoneczny dzień.
