ZAMEK Culture Centre

WSZYSCY JESTEŚMY MIGRANTAMI. Listy polskich emigrantów z Ameryki z końca XIX w.

Szacuje się, że od połowy XIX wieku do wybuchu I wojny światowej z terenów podzielonej zaborami Polski wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych 2,5 miliona ludzi, a do Brazylii ponad 100 tysięcy. Na początku XX wieku Chicago było – obok Warszawy i Łodzi – największym „polskim” miastem. Potomkowie emigrantów z tego okresu – w liczbie blisko 10 milionów – stanowią dziś najliczniejszą grupę Amerykanów słowiańskiego pochodzenia w USA. Polacy byli jednymi z pierwszych mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej, którzy emigrowali do obu Ameryk, zapisując tym samym ważną kartę w historii migracji.

Projekt „Wszyscy jesteśmy migrantami” – którego głównym wydarzeniem jest wystawa listów słanych przez polskich emigrantów ze Stanów Zjednoczonych i Brazylii pod koniec XIX wieku – jest opowieścią o nas jako o migrantach, próbą przypomnienia sobie naszej własnej historii migracyjnej. Nie politycznych emigracji elit, które chętnie pamiętamy, ale masowych, zamorskich wyjazdów zwykłych ludzi „za chlebem”. 

To jednocześnie opowieść o uniwersalności doświadczenia migracyjnego. Choć od napisania listów minęło 125 lat, wiele pragnień, przeżyć i odczuć w nich wyrażonych jest dziś udziałem zarówno osób uciekających do Europy przed przemocą i biedą, jak i emigrantów z Polski żyjących w krajach Europy Zachodniej. Złożone powody wyjazdów, wyboista droga do ziemi obiecanej, zepchnięcie do podrzędnego sektora rynku pracy, ale nierzadko też duma z osiągniętego awansu ekonomicznego, utrzymywanie bliskości na odległość i próby prowadzenia dwóch domów jednocześnie, przywiązanie do rzeczy i szukanie wsparcia wśród „swoich” to wątki, które składają się na doświadczenie bycia migrantem, niezależne od czasu i miejsca.

Listy, „pisane” często przez niepiśmiennych chłopów, nigdy nie dotarły do adresatów – żon, dzieci, rodziców. Zostały zatrzymane przez carską cenzurę. Zapomniane przeleżały 50 lat, nim odnalazł je przez przypadek historyk, Witold Kula, i poddał pracom archiwizacyjnym w ramach tajnych kompletów. Listy spłonęły w Powstaniu Warszawskim, ocalało 367 sztuk, nad którymi akurat pracowali studenci, oraz blisko 700 w opracowaniach.

Wystawa, poza oryginałami listów, prezentuje ich fragmenty osnute wokół ośmiu wątków tematycznych składających się na opowieść o tym, jak to jest być migrantem. Będą jej towarzyszyć spotkania poświęcone zarówno historii tamtych emigracji, jak i współczesności potomków emigrantów i imigrantów, oraz program edukacyjny, w ramach którego będzie można wziąć udział w kursie poszukiwania własnych korzeni oraz dowiedzieć się o historii imigracyjnej Poznania i Wielkopolski.
 

Kuratorka, dr Natalia Bloch

 


Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Partnerzy: Archiwum Państwowe w Warszawie, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, Centrum Badań Migracyjnych UAM.



WSZYSCY JESTEŚMY MIGRANTAMI ‒ WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE:

 
PROGRAM EDUKACYJNY:

Różnorodna Wielkopolska

20.10., g. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
prowadzenie: Witold Przewoźny ‒ etnolog, kustosz Muzeum Etnograficznego w Poznaniu

Wielkopolska przez wieki była zamieszkiwana przez wiele grup narodowych i etnicznych, których obecność odcisnęła się na kartach historii Polski. Czy nasi dawni sąsiedzi faktycznie zostali zapomniani?

Różnorodny Poznań – dziedzictwo kulturowe

24.11., g. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
prowadzenie: Anita Napierała z Instytutu Historii UAM

Poznań przez większość XIX wieku był twierdzą, ale nie miastem zamkniętym. Poza Polakami zamieszkiwali je również Żydzi, Grecy, Bambrzy, Ormianie, Niemcy, a także inne grupy etniczne.

Poszukiwanie korzeni – kurs

5, 12, 19, 26.10., g. 18 Sala Prób / bilety: 40 zł (obowiązuje jedna opłata za cały kurs), liczba miejsc ograniczona

Podczas zamkniętego cyklu uczestnicy zapoznają się z podstawowymi technikami i metodami poszukiwania swoich korzeni. Kurs prowadzony będzie przez specjalistów, zajmujących się badaniami genealogicznymi.

Świat migracji – lekcje zamawiane dla uczniów gimnazjów i liceów

23.09.-4.11. oraz 14-27.11., wtorek-piątek, g. 8-11 (ok. 60 min) / 30 zł od grupy + bilety na wystawę (6zł/4zł). Opiekunowie grupy zwolnieni są z opłat (do maksymalnie 3 opiekunów)

Obowiązują zapisy: b.wisniewski@ckzamek.pl lub telefonicznie: 61 64 65 288

Czy migracje sprzed stu lat różnią się od dzisiejszych? Czy polscy chłopi wyjeżdżający pod koniec XIX wieku do Ameryk byli migrantami politycznymi czy ekonomicznymi? O rodzajach, przyczynach i skutkach migracji, o formach integracji społecznej i najczęściej popełnianych błędach w trakcie procesów asymilacyjnych opowie Bartosz Wiśniewski, antropolog, pracownik Centrum Kultury ZAMEK.

 

SPOTKANIA TOWARZYSZĄCE:

•    Spotkanie z prof. Marcinem Kulą
23.09., g. 19 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Po wernisażu wystawy (23.09., g. 18 Sala Wystaw) prof. Marcin Kula opowie o niezwykłej historii odnalezienia przez swojego ojca, Witolda Kulę, nigdy niedostarczonych listów słanych do kraju pod koniec XIX wieku przez polskich emigrantów z Ameryk. Co z tych listów możemy wyczytać?

•    Spotkanie z Małgorzatą Szejnert
12.10., g. 19 Sala Wielka / wstęp wolny
Spotkanie w ramach Festiwalu Fabuły z reportażystką, autorką m.in. książki „Wyspa Klucz” o Ellis Island – największym obozie przejściowym dla imigrantów w historii Stanów Zjednoczonych.

•    Spotkanie z prof. Dorotą Praszałowicz
4.11., g. 18.30 Sala Kinowa / wstęp wolny
Ilustrowana fragmentami filmu dokumentalnego „Czwarta Dzielnica” (reż. Adrian Prawica) opowieść o polskich imigrantach w Stanach Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku. Kto wyjeżdżał, skąd, dokąd i dlaczego opowie prof. Dorota Praszałowicz z Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego – ośrodka naukowego badającego Polonię w Amerykach.

•    Spotkanie z dr Elżbietą M. Goździak i dr hab. Karoliną Bielenin-Lenczowską

16.11., g. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Polak, Amerykanin, Brazylijczyk… O tym, kim są i jak żyją potomkowie polskich imigrantów opowiedzą: Elżbieta M. Goździak, światowej sławy badaczka migracji, mieszkająca od 35 lat w USA oraz Karolina Bielenin-Lenczowska, która w Brazylii prowadzi badania etnograficzne wśród potomków imigrantów z końca XIX wieku.

•    Spotkanie z uczestnikami etnograficznego projektu badawczego „(Od)zyskiwanie pamięci migracyjnej”
23.11., g. 18.30 Hol Balkonowy / wstęp wolny
Spóźnieni o 125 lat listonosze wyruszyli do wiosek, z których pochodzili emigranci, aby odnaleźć potomków adresatów niedostarczonych listów. Czy podzielonym rodzinom udało się połączyć?


OPROWADZANIA KURATORSKIE Z DR NATALIĄ BLOCH:
23.10. g. 13.15 (liczba miejsc ograniczona, obowiązują bezpłatne wejściówki)
26.11. g. 17 (z biletem wstępu na wystawę i bezpłatną wejściówką)


OPROWADZANIE W RAMACH DNIA SOLIDARNOŚCI Z UCHODŹCAMI

15.10. g. 17 (liczba miejsc ograniczona, obowiązują wejściówki dostępne w kasie od 8.10.)


wystawa czynna: od wtorku do niedzieli w g. 12 - 20

kuratorka: dr Natalia Bloch
aranżacja wystawy: Wojciech Luchowski


Wystawa dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

This website uses cookies

If you want to accept only necessary cookies or adjust your consent for analytics or marketing cookies (which are not essential), make your selection below and click "Allow selected" Check Privacy policy for more information

Events

Date
Categories
Participants