Centrum Kultury Zamek

Wolność to pojęcie zarówno wzniosłe i zabarwione pozytywną emocją, jak i wieloznaczne i trudne do zdefiniowania. Stwarza to poważny problem, gdyż sposób rozumienia idei wolności jest kluczowy dla funkcjonowania każdej wspólnoty, w której określane są obszary podlegające regulacjom i te sfery życia, w które żadnej ustalającej owe reguły władzy nie wolno wkraczać.

Program „Pochwała wolności”, przygotowany przez CK ZAMEK w ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości, jest formą naszego udziału w dialogu na temat rozumienia idei wolności. Uważamy, że dyskusja na temat sposobu jej pojmowania powinna trwać nieustannie, uwzględniając różne punkty widzenia, ścierające się interesy, a przede wszystkim potrzeby grup mniejszościowych, którym sama niezależność państwowa i demokratycznie wyłaniana władza nie gwarantują automatycznie dostępu do pełni praw obywatelskich.

W tradycji polskiej pojęcie wolności odnosi się przede wszystkim do doświadczenia zaborów. Konsekwencje wynikające z historii w dużej mierze określają narrację dominującą podczas obchodów 100. rocznicy powrotu naszego kraju na mapę Europy. W takim ujęciu byt narodu i pomyślność polskiego etnosu są wartością nadrzędną, spychającą na dalszy plan zagadnienia dotyczące praw jednostki i wolności obywateli. Zdajemy sobie sprawę, podobnie jak pokolenie przełomu XIX i XX wieku, że bez niepodległej ojczyzny – w której swobodnie może rozwijać się tożsamość kulturowa, język i narodowa wspólnota – nie może być mowy o pełnej wolności. Niemniej niezależność państwowa jest dla nas warunkiem pierwotnym, koniecznym, lecz niewystarczającym dla urzeczywistnienia pełni idei wolnościowych.

Bohaterowie wystawy „Wolność to dopiero początek” wiedzieli, że państwo polskie trzeba będzie urządzać od nowa, uwzględniając wyzwania społeczne i polityczne swoich czasów. Przypominamy postaci z tamtego okresu, nie skupiając się jednak na panteonie niepokornych, wyklętych, nieskazitelnych bohaterów. Pokazujemy osoby starające się budować ideę wspólnoty, która dba o równość szans wszystkich obywateli, udzielając przede wszystkim wsparcia najsłabszym. Rozumienie idei wolności, które pragniemy propagować w ramach naszego wydarzenia, nie skupia się zatem na „pilnowaniu niepodległości”. Dzisiejsza Polska nie jest szczególnie narażona na utratę suwerenności. Mobilizacja i kreowanie zewnętrznych i wewnętrznych wrogów staje się natomiast wygodnym narzędziem ograniczania praw i wolności obywateli.

Wystawa „Wolność to dopiero początek” jest próbą propagowania świadomej, budującej wspólnotę aktywności w sferze publicznej, zabiegającej o prawo do godnego życia jej członków. Wiele z dzisiejszych problemów związanych z dostępem do pełni praw obywatelskich obecnych było również w czasach odbudowywanej – po okresie zaborów – państwowości polskiej.

Bohaterki/bohaterowie wystawy:
Justyna Budzińska-Tylicka (1867-1936) – lekarka, działaczka feministyczna i społeczna; Oskar Bielawski (1891-1973) – lekarz, reformator polskiej psychiatrii; Adam Ciołkosz (1901-1978) – działacz polityczny; Jadwiga Dziubińska (1874-1937) – pedagożka, posłanka na Sejm Ustawodawczy, założycielka wielu szkół rolniczych; Janusz Korczak (1878 lub 1879-1942) – lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny; ks. Antoni Jan Ludwiczak (1878- 1942) – działacz oświatowy i polityczny, twórca potęgi Towarzystwa Czytelni Ludowych; Romuald Mielczarski (1871-1926) – działacz spółdzielczy, twórca m.in. Związku Spółdzielni Spożywców RP „Społem”; Józef Polak (1857-1928) – lekarz higienista, działacz społeczny; Helena Radlińska (1879-1954) – twórczyni polskiej pedagogiki społecznej; Stefania Sempołowska (1869-1944) – nauczycielka i działaczka oświatowa, publicystka; Szymon Starkiewicz (1877-1962) – – lekarz pediatra, twórca pierwszego w Polsce sanatorium dla dzieci chorych na gruźlicę kości, Antoni Zdanowski (1895 1948)  – działacz związkowy, jeden z założycieli Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Buntownicy 1918 - tekst Urszuli Glensk

WOLNOŚĆ TO DOPIERO POCZĄTEK

idea:   
Andrzej Maszewski
Joanna Przygońska
Wojciech Luchowski

konsultacja naukowa i współpraca:     
prof. UAM. dr hab. Piotr Okulewicz – Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
prof. UAM dr hab. Izabela Skórzyńska – Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
dr hab. Urszula Glensk – Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego

kwerenda materiałów źródłowych i wstępne biogramy:
Norbert Delestowicz, Adam Dohnal, Kacper Dziekan, Karolina Górska, Anna Hekert, Wojciech Jenerałek, Martyna Łukasziewicz, Ewa Martinek, Katarzyna Okoniewska, Robert T. Tomczak, Patrycja Waśkowiak

projekty graficzne:
Marcin Markowski

projekt ekspozycji:
Wojciech Luchowski


WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE:

POCHWAŁA WOLNOŚCI – KAZANIA:

Kazanie I - prof. Piotr Śliwiński
23.10. g. 19 Sala Wystaw / wstęp wolny

Kazanie II - Danuta Przywara
6.11. g. 19 Sala Wystaw / wstęp wolny

Kazanie III - prof. Agata Bielik Robson
20.11. g. 19 Sala Wystaw / wstęp wolny

SPOTKANIA LITERACKIE:

„Jacek” – spotkanie z Anną Bikont
Prowadzenie: Piotr Śliwiński
17.11. g. 19 Sala Wystaw / wstęp wolny
Współpraca: Wydawnictwo Czarne

„Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne” - spotkanie z Wiktorem Marcem
Prowadzenie: Tomasz Stawiszyński
22.11. g. 19 Sala Wystaw / wstęp wolny

WARSZTATY DLA NAUCZYCIELI:

„Wolność – historie wewnętrzne” - warsztaty dla nauczycielek i nauczycieli (klas VI-VIII i szkół średnich)
Prowadzenie: Joanna Roszak
29.10. g. 16 Sala Wystaw / wstęp: zapisy
Współpraca: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu

„Czy patriotyzmu (wolności) można nauczyć?” – warsztaty dla nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej, bibliotekarzy, studentów
Prowadzenie: Małgorzata Swędrowska
5.11. g. 16 Sala Wystaw / wstęp: zapisy
Współpraca: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu

WARSZTATY DLA DZIECI:

„Akademia protestu” – warsztaty dla dzieci od 9 lat
Prowadzenie: Boguś Janiszewski; ilustracje: Max Skorwider
10.11. g. 11 Sala Wystaw / bilety: 5 zł

„Co to jest wolność?” –  spotkanie dla dzieci 6-9 lat z rodzicami
Prowadzenie: Małgorzata Swędrowska
24.11. g. 11 Sala Wystaw / wstęp: bilety: 5 zł

LEKCJE NA ZAMÓWIENIA

dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych (brak wolnych miejsc)