Centrum Kultury Zamek

Romantycy, w tym zwłaszcza Mickiewicz, szczególną estymą otaczali Ewangelię wg św. Jana, którą otwierał werset zawierający słynną frazę: „Na początku było Słowo”; owo „Słowo”, „Logos” rozumieli zapewne, zgodnie z tradycją chrześcijańską, jako synonim, ukryte imię Chrystusa, ale też jako znak boskiego pochodzenia, nadprzyrodzonego źródła, z którego wyłoniło się słowo, jako metaforę dotyczącą mistycznej pierwotności oraz mocy sprawczej mowy. W arcydziełach polskich romantyków fundamentalną rolę odgrywa opozycja między mową i milczeniem, próbą objaśniania i objawiania a wyciszeniem i tajemnicą. Dziady, dramatyczny cykl Mickiewicza, jest wybitnym przykładem posługiwania się ową antynomią, spektakularną ekspozycją słowa, wiarą w jego kreacyjną moc z jednej, a zanikaniem słowa, milknięciem, kryzysem zaufania do jego komunikacyjnych właściwości z drugiej strony. Warto tej kwestii przyjrzeć się bliżej, podobnie jak i sposobom operowania słowem przez literackie postaci (z konieczności – niektóre tylko) z dzieł Słowackiego i Krasińskiego. Czy da się zrekonstruować filozofię słowa według Norwida, mistrza niedopowiedzeń i mowy wieloznacznej, choćby w oparciu o niektóre wiersze z cyklu Vade-mecum? Analizując te kwestie trudno będzie o proste, jednoznaczne konkluzje. Ale próbować warto…

Historyk literatury, w szczególności epoki romantyzmu; w latach 2009‒2017 i od 2025 kierownik Zakładu Literatury Romantyzmu w Instytucie Filologii Polskiej UAM oraz w latach 2012‒2019 prodziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej. Uczeń dwojga mistrzów, profesora Jarosława Maciejewskiego (pod którego kierunkiem napisał pracę magisterską na temat zesłańczych pamiętników) i profesor Zofii Trojanowiczowej, promotorki rozprawy doktorskiej. Autor monografii: Rosja, Polska i misja zesłańców. Syberyjska twórczość Agatona Gillera (1997); Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu (2005); Krasiński przeciw Mickiewiczowi. Najważniejszy spór romantyków (2011); Katastrofizm, ateizm i inne obrachunki. Szkice o ideach polskich romantyków (2015); Romantycy i polityka. Szkice historyczno-literackie (2016);  Przypisy do „Dziadów” (2020). Opublikował blisko 160 rozpraw i artykułów naukowych (poświęconych głównie literaturze i historii XIX wieku).

W okresie międzywojennym Zamek był siedzibą Uniwersytetu Poznańskiego. Prowadzono tu wykłady, także te otwarte, i inne zajęcia. Mieściło się tu również biuro Wykładów Powszechnych, w którym planowano fakultety, organizowane także poza Poznaniem. Od początku doceniano bowiem znaczenie upowszechniania wyników badań i budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. Dzisiaj nawiązujemy do tej ważnej karty w dziejach obu instytucji, organizując Uniwersyteckie Wykłady na Zamku.

Tematem tegorocznych prelekcji jest SŁOWO.

Organizatorzy: Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja UAM, Muzeum UAM

Nagrania: Studio Filmowe UAM