Centrum Kultury Zamek

Birobidżan miał być dowodem na to, że rewolucyjna energia dotrze do najodleglejszych zakątków radzieckiego państwa. Że ex nihilo powstanie nowe żydowskie życie i żydowski socjalistyczny człowiek. Ambitny projekt wymagał jednak walki z naturą, planowania i uporu. Ale przede wszystkim ludzi: personelu zarządzającego, administracji, budowniczych. Ci, którzy chcieli wziąć udział w tym wielkim przedsięwzięciu, uciekali przed głodem, nędzą, brakiem perspektyw, antysemityzmem, opresją. Gonili marzenia o normalności. Chcieli mieć pracę i nadzieję.
Droga do Birobidżanu, stolicy Żydowskiego Obwodu Autonomicznego, była jednak bardzo daleka, a podróż okazała się pierwszym wyzwaniem dla tych, którzy uwierzyli w sens budowy żydowskiej autonomii. Potem było jeszcze trudniej. Osadnicy walczyli zarówno z niedającą się poskromić naturą i przeciwnościami losu, jak i z nowym porządkiem gospodarczym i ideologicznym. W opowieściach tych, którzy do Birobidżanu dotarli, nie ma mitu żydowskiej ojczyzny, słychać za to gorycz przegranej.

„Birobidżan. Ziemia, na której mieliśmy być szczęśliwi” to historia Żydowskiego Obwodu Autonomicznego od jego powstania i kolonizacji pod koniec lat dwudziestych XX wieku, przez kolejne fale stalinowskich represji, chaos pierestrojki, po niepewność czasów współczesnych.

Dziś żydowskość jest w Birobidżanie „marką”. W tamtejszej filharmonii restaurację „w żydowskim stylu” otworzył Chińczyk. Na pamiątkę można sobie przywieźć talerzyk z menorą albo figurkę Żyda. Wyprodukowane w Chinach.

AGATA MAKSIMOWSKA (ur. 1980) – psycholożka i antropolożka, absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2001 roku prowadzi badania etnograficzne w krajach byłego ZSRR. Autorka artykułów naukowych poświęconych tożsamości i dziedzictwu kulturowemu. Redaktorka książki „Good Practices in the Preservation and Promotion of Jewish Heritage. A Guide Based on the Polish and Belarusian Experiences” (2012). Pracowała w Muzeum Historii Żydów Polskich i Muzeum Warszawskiej Pragi. Od wielu lat związana z trzecim sektorem. Przewodnicząca Stowarzyszenia imienia Szymona An-skiego.

SPOJRZENIE NA WSCHÓD – to nowy cykl spotkań literackich organizowany przez Centrum Kultury ZAMEK oraz Instytut Wschodni Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.  W jego ramach będziemy zapraszać autorów nowych i ważnych książek, który opisują świat leżący za naszą wschodnią granicą. Książki te będziemy nie tylko promować, ale przede wszystkim omawiać krytycznie i analitycznie, by  ten bliski, lecz wciąż mało znany region stał się bardziej zrozumiały dla nas wszystkich. Zapraszamy pasjonatów literatury faktu, historii, podróży i wszelkich form poznawania świata.

o idei cyklu na blogu www.zamekczyta.pl pisze Piotr Oleksy:
http://www.zamekczyta.pl/spojrzenie-na-wschod/

 prowadzenie: Agnieszka Smólczyńska-Wiechetek