Centrum Kultury Zamek

moderacja:  Marianna Michałowska

Chłopska fotografia – ta rodzinna, prywatna – nie ma zwykle odrębnego miejsca w archiwach czy instytucjach. Przez wiele dekad mało kto się nią interesował, nie była traktowana jako część „narodowego dziedzictwa”, a śladowa liczba zachowanych zbiorów pozwala sobie wyobrazić, ilu zdjęć i historii nie da się nigdy odzyskać, ile fotografii zostało spalonych, wyrzuconych, nieodnalezionych.

Fotografia nie jest przezroczysta – nie pokazuje „po prostu”, neutralnie ani obiektywnie. Podobnie jak historia, gdy pisana jest z jednej tylko perspektywy. Wiele w interpretacji fotografii i historii zależy od kąta patrzenia, od zachowanej materii i zauważania tego, co dotychczas pomijane.

Agnieszka Pajączkowska opisuje wybrane chłopskie zdjęcia, a swoje spostrzeżenia uzupełnia o  rozmowy, zapisy historii mówionej, dokumenty, mikroreportaże, rozważania teoretyczne, cytaty z  esejów o fotografii i nowe refleksje dotyczące historii ludowej. Rdzeniem książki pozostaje pytanie, czym właściwie jest to, co widzimy. Czego fotografia nie pokazuje i nie rozstrzyga? To nie tyle opowieść o osobach widocznych na zdjęciach, ile o samych zdjęciach i tych, którzy je wykonywali – fotografach i fotografkach, o ich motywacjach, warsztacie pracy, miejscu w wiejskiej społeczności. Tak oglądane chłopskie fotografie pozwalają spojrzeć z mniej oczywistej perspektywy na polską historię XX wieku.

„Nieprzezroczyste” to próba zwrócenia spojrzenia na to, co dotychczas było zauważane zbyt rzadko – na trzeci plan, na tło, rzeczy i ludzi poza kadrem.. [opis wydawcy]

AGNIESZKA PAJĄCZKOWSKA (ur. 1986) – kulturoznawczyni, badaczka historii codziennych praktyk fotograficznych, kuratorka, edukatorka wizualna, animatorka kultury, autorka projektu i książki Wędrowny Zakład Fotograficzny oraz książki eseistycznej „Nieprzezroczyste. Historie chłopskiej fotografii”, za którą otrzymała nominację do Paszportów Polityki oraz Odkryć Empiku. Dwukrotna stypendystka ministra kultury i dziedzictwa narodowego w obszarze sztuk wizualnych (2015 i 2020). Absolwentka studiów doktoranckich w Instytucie Kultury Polskiej UW. W 2016 roku otrzymała tytuł „Kulturystki Roku” przyznawany przez Radiowy Dom Kultury, w 2020 została laureatką Nagrody im. Beaty Pawlak i Nagrody im. Wiesława Kazaneckiego, była także nominowana do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego i Nagrody im. Stanisława Barańczaka )w ramach Poznańskiej Nagrody Literackiej). Mieszka na Pogórzu Izerskim.

MARIANNA MICHAŁOWSKA – prof. UAM, kieruje Zakładem Badań nad Kulturą Filmową i  Audiowizualną w Instytucie Kulturoznawstwa w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej główne zainteresowania badawcze dotyczą sfery wizualnej współczesnej kultury artystycznej oraz znaczeń obrazu w kulturze popularnej. Obszary badań obejmują współczesne transformacje fotografii oraz jej obecność w studiach miejskich. Autorka realizacji fotograficznych i kuratorka wystaw (m.in. w  ramach Biennale Fotografii w Poznaniu). 

Jest autorką 5 monografii: „Niepewność przedstawienia. Od kamery obskury do współczesnej fotografii” (2004), „Obraz utajony. Szkice o fotografii i pamięci” (2007), „Foto-teksty. Związki fotografii z narracją” (2012), „Zobaczyć – rozpoznać – zrozumieć. Wizualizacja jako metoda upowszechniania wiedzy” (wraz z Katarzyną Jankowską i Anetą Łuczkiewicz, 2019), „Przewrotne przyjemności. O fotografii w kulturze popularnej” (2020) i licznych artykułów. Jest także redaktorką wydawnictw, m.in. „Procesy, sedymentacje, topografie – o polskim dokumencie fotograficznym” (z Maciejem Szymanowiczem, 2021), a także dwujęzycznego tomu „Mobilność: media, praktyki miejskie i kultura studencka / Mobility: media, urban practices and students' culture” (2017).

--------------------------------

OPIS ZDJĘCIA

Okładka książki Agnieszki Pajączkowskiej „Nieprzezroczyste. Historie chłopskiej fotografii”. Okładka podzielona jest na dwie części. W górnej połowie – zniszczone stare zdjęcie przedstawiająca grupę dzieci. W dolnej, na fioletowym tle – tytuł, nazwisko autorki i znak graficzny Wydawnictwa Czarne.